ดนตรีเฮฟวี่เมทัลนั้น แบ่งเป็นประเภทย่อยได้หลากหลายและมีวิวัฒนาการมาอย่างต่อเนื่อง ตั้งแต่ยุคแรกเริ่มในช่วงปลายทศวรรษ 1960 โดยรวมๆแล้วสามารถแบ่งออกเป็นยุคสมัยและประเภทย่อยหลักๆได้ดังนี้
ยุคสมัยและประเภทยุคบุกเบิก (ปลายทศวรรษ 1960 - ต้นทศวรรษ 1970): ถือเป็นยุคกำเนิดของเฮฟวี่เมทัล โดยได้รับอิทธิพลจาก บลูส์-ร็อก, ไซเคเดลิก ร็อก และดนตรีแนวหนักหน่วงอื่นๆในยุคนั้น วงดนตรีสำคัญในยุคนี้ได้แก่
Led Zeppelin: ผสมผสาน บลูส์ ร็อก ฮาร์ดร็อก และโฟล์ค
Black Sabbath: บิดาดนตรีแนว Doom Metal เน้นเสียงดนตรีหนักหน่วง เนื้อหาเกี่ยวกับความมืดมนและความตาย
Deep Purple: เป็นที่รู้จักในด้านการผสมผสานดนตรีคลาสสิกเข้ากับฮาร์ดร็อก
ยุคคลาสสิก (กลางทศวรรษ 1970 - ปลายทศวรรษ 1970): ยุคนี้ดนตรีเฮฟวี่เมทัลเริ่มเป็นที่นิยมในวงกว้างมากขึ้น มีการแสดงสดเกิดขึ้นมากมาย วงดนตรีสำคัญในยุคนี้เช่น
Judas Priest: ผู้บุกเบิกดนตรี New Wave of British Heavy Metal
Motörhead: ผสมผสานความเร็วและหนักหน่วงของพังค์ร็อกเข้ากับเฮฟวี่เมทัล
Rainbow: วงดนตรีของริชชี แบล็กมอร์ อดีตมือกีตาร์วง Deep Purple โดดเด่นด้านดนตรีที่มีกลิ่นอายแฟนตาซี
ยุคแห่งการแตกแขนง (ทศวรรษ 1980): ยุคนี้ดนตรีเฮฟวี่เมทัลแตกแขนงออกเป็น Subgenres จำนวนมาก เช่น
Thrash Metal: วงดนตรีอย่าง Metallica, Slayer, Megadeth และ Anthrax โดดเด่นด้วยความเร็ว ความดิบ และเนื้อหาที่มักวิพากษ์สังคม
Glam Metal: วงดนตรีอย่าง Mötley Crüe, Bon Jovi, และ Poison เน้นภาพลักษณ์ที่ฉูดฉาดและดนตรีที่ฟังง่ายขึ้น
Doom Metal: พัฒนามาจาก Black Sabbath ในยุคแรก วงดนตรีเช่น Candlemass, Saint Vitus เน้นเสียงดนตรีที่หนักหน่วงและบรรยากาศหดหู่
Death Metal: พัฒนามาจาก Thrash Metal วงดนตรีเช่น Death, Possessed และ Morbid Angel เน้นความรุนแรง ความเร็ว และเนื้อหาเกี่ยวกับความตายและความรุนแรง
ยุคโมเดิร์น (ทศวรรษ 1990 - ปัจจุบัน): ยุคนี้ดนตรีเฮฟวี่เมทัลได้รับอิทธิพลจากดนตรีหลากหลายแนว และยังคงแตกแขนงออกเป็น Subgenres ใหม่ๆ เช่น
Groove Metal: ผสมผสาน Thrash Metal กับองค์ประกอบของ Funk และ R&B วงดนตรีเช่น Pantera และ Sepultura
Nu Metal: ผสมผสานเฮฟวี่เมทัลเข้ากับดนตรีแนวอื่นๆเช่น Alternative Rock, Hip Hop และ Grunge วงดนตรีเช่น Korn, Limp Bizkit และ Slipknot
Metalcore: ผสมผสาน Hardcore Punk เข้ากับ Extreme Metal วงดนตรีเช่น Killswitch Engage, As I Lay Dying และ All That Remains
Progressive Metal: พัฒนามาจาก Progressive Rock เน้นโครงสร้างเพลงที่ซับซ้อน และการผสมผสานเครื่องดนตรีที่หลากหลาย วงดนตรีเช่น Dream Theater, Tool และ Opeth
นอกจากที่กล่าวไปข้างต้น ยังมี Subgenres อื่น ๆ อีกมากมาย เช่น Power Metal, Folk Metal, Symphonic Metal และ Avant-Garde Metal ดนตรีเฮฟวี่เมทัลยังคงพัฒนาอย่างต่อเนื่อง และไม่มีขีดจำกัดในด้านของความคิดสร้างสรรค์
